ثبت بين المللی براساس موافقتنامه و پروتكل مادريد
با نگرشی بر تاريخچه ی كنوانسيون پاریس درخصوص حمايت از مالكيت صنعتی در می يابيم كه به منظور حمايت از علائم تجارتی در سطح بين المللی به موجب كنوانسيون مزبور صاحب علامت (شخص حقيقی يا حقوقی) مي بايست به طور جداگانه تعدادی تقاضانامه را در ادارات كشورهای مختلف عضو به زبانهای گوناگون با پرداخت هزينه های متفاوت و صرف زمان طولانی، توديع نمايد. به همين منظور جهت تسهيل روند ثبت بين المللی و تحصيل حقوق ناشی از آن تعدادی از كشورهای عضو كنوانسيون پاريس اتحاديه بين المللی را جهت حمايت از مالكيت صنعتی در راستای كنوانسيون مزبور تشكيل داده و در آن پروتكل مادريد را به عنوان دستورالعمل ثبت بين المللی علائم تجارتی تصويب نمودند.
اين سيستم شامل دو معاهده : موافقتنامه مادريد مورخ 1891 و پروتكل مرتبط با آن مصوب 1989 و همچنين آئين نامه مشترک می باشد. سيستم مادريد در حال حاضر دارای 85 عضو متشكل از كشورها و دفاتر منطقه ای می باشد.
لازم به توضيح است كه درخواست ثبت بين المللی صرفا از طريق دفاتر مالكيت صنعتی كشورهای عضو سيستم مادريد امكان پذير بوده و منوط به ثبت در كشور مبداء می باشد.
علامت تجاری (Trademark) چیست؟
یک علامت تجاری، علامت مشخصه ای است که کالاها و یا خدمات مربوط به شخص حقیقی یا حقوقی را متمایز مینماید. منشاء آن نیز به زمانهای قدیم برمیگردد یعنی زمانی که صنعتگران و هنرمندان امضاء و یا مهر مخصوص خود را بر روی محصولات یا آثار هنری خود میگذاردند. در طول سالیان این علامتها سیر تکاملی خود را به سوی حمایت و ثبت علائم تجاری امروزی طی کرده اند. این سیستم به مصرف کنندگان کمک میکند تا کالا یا خدمات مورد نیاز خود را براساس علامت تجاری خاصی که طبیعت و یا کیفیت آن محصول و خدمت را مشخص میکند انتخاب و خریداری نمایند. (پروتكل مادريد)
علامت تجاری چه کاری انجام می دهد؟
علامت تجاری، مالک آن را از حمایتهای قانونی برخوردار می سازد و وی میتواند برای متمایز نمودن کالا یا خدمات خود از آن استفاده نموده و یا در ازاء دریافت وجه، شخص دیگری را مجاز به استفاده از این علامت خاص بنماید. در واقع حق استفاده انحصاری از علامت ثبت شده جهت استفاده بر روی محصولات و خدمات مورد نظر و یا ارائه مجوز استفاده از آن به دیگری، صرفا در اختیار صاحب علامت می باشد. دوره حمایت از علامت تجاری ده سال است که میتوان آن را به دفعات نامحدود با پرداخت هزینه های پیش بینی شده در مقررات، تمدید نمود.
از منظر وسیع تر ، حمـــــایت از علائم تجارتی به سبب شهرت و منافع مادی حاصله از آنها موجب تشویق صاحبان اين حقوق به انجام اقدامات مبتکرانه و شجاعانه درسطح جهان ميگردد ، به علاوه ممانعت از رقابتهای غیر قانونی و ناعادلانه از قبیل جعل علامت تجاری مشابه برای محصول و یا خدمت نامرغوب و متفاوت را در بردارد. حمایت از علایم تجاری توسط دادگاه صورت میگیرد به طوری که در اکثر نظامهای قضایی، دادگاهها قادر خواهند بود مانع از تخلفات انجام شده بر روی علایم تجاری شوند.
به مفهوم کلی تر علایم تجاری، از طریق به رسمیت شناختن کالا یا خدمات خاص و در برداشتن منافع مالی در سطح جهان، موجب ارتقا ابتکار عمل و کارآفرینی می گردند. حمایت از علایم تجاری موجب جلوگيری از رقابتهای غیر منصفانه تجاری به شکل تولید کالا های تقلبی و استفاده از علایم مشخصه تجاری برای فروش محصولات با کیفیت پایین ميگردد. این نظام به افرادی که صاحب مهارت و سرمایه هستند کمک می نمايد تا کالا و خدمات خود را به روشی منصفانه تولید کرده و بفروشند که در نتیجه تجارت بین المللی را نیز تسهیل می نمايد.
سیستم حمایتی از علائم تجاری اين فرصت را برای كسانی كه دارای مهارت و تجربه کافی هستند فراهم مي نمايد تا در منصفانه ترین شرایط ممکن به تولید و بازاریابی کالاها و خدمات خود پرداخته و بدین ترتیب امکان تجارت بین المللی برایشان تسهیل گردد و همچنین درمصرف کننده ایجاد اعتماد جهت تعیین حقوق ناشی از انتخاب وی می نماید.
چه نوع علائم تجاری را میتوان ثبت نمود؟ (پروتكل مادريد)
تعداد علایم قابل ثبت درسطح جهان تقریباً نامحدود هستند، و مطابق با قانون مصوب کشورها، علامت تجاری ممکن است متشکل از یک یا چند کلمه، حرف یا عدد باشد. همچنین علامت تجاری برگرفته از شکل، نماد، اشکال سه بعدی، نمادهای صوتی مانند اصوات موسیقی، رایحه و یا رنگ داراي ویژگی متمایز کننده باشد، علامت تجاری میتواند شامل کلمه، حرف و یا عدد و یا ترکیبی از آنها باشد. علاوه بر علائم تجاری که مبدأ تجاری کالاها یا خدمات را معین میکند، چند دسته دیگر از علائم نیز وجود دارند :
* علائم جمعی COLLECTIVE MARKS علامتهایی هستند که به یک مجموعه یا انجمن تعلق میگیرد به طوری که اعضای آن توسط این علامت خود را در سطح کیفی و یا سایر مجموعه مشخصات مورد نیاز آن مجموعه یا انجمن معرفی می نمایند. به عنوان مثال از انجمن ها و یا کانون هایی میتوان یاد کرد که به عنوان نماینده گـــروهی خاص از کانون سردفتران، حسابداران، مهندسین و یا معماران می باشند.
* علائم تائیدی CERTIFICATION MARKS علامتهایی هستند که در مقابل اجرا و رعایت یکسری استانداردهای تعریف شده به تولید کننده و یا ارائه دهنده خدمات اعطا میگردد. این علامت میتواند به هر کسی که بتواند تائید کند که محصول تولیدی او از طریق روشی تولید شده است که استانداردهای تعین شده را رعایت کرده است اعطا گردد. بعنوان مثال میتوان از استاندارد کیفی ISO 9000 که در جهان کاملاً شناخته شده و مقبول می باشد، نام برد.
علامت تجاری چگونه ثبت می شود؟ (پروتكل مادريد)
جهت درخواست ثبت بین المللی علامت تجاری در سایر کشورها، ابتدا بایستی علامت مورد نظر در کشور مبداء به ثبت برسد. بنابراین ثبت داخلی علامت تجاری در کشور مبداء پیش نیاز ثبت بین المللی علامت تجاری در کشورهای عضو سیستم مادرید می باشد. اقدام به درخواست ثبت بین المللی علامت تجاری صرفا از طریق اداره مالکیت صنعتی امکان پذیر می باشد.
نخستین گام در این امر، پر کردن فرم اظهارنامه علامت تجاری نزد اداره مالکیت صنعتی می باشد که امور مربوط به ثبت علائم تجاری را به عهده دارد. این فرم درخواست باید شامل جزئیات و مشخصات علامت مورد درخواست از قبیل رنگ، فرم و سایر مشخصات علامت مزبور باشد. این فــــرم همچنین باید شامل لیست کالاها یا خدمات مرتبط طبق طبقه بندی بین المللی علائم تجاری باشد که علامت درخواستی، آنها را در بر میگیرد.
اطلاعات بيشتر درخصوص مدارک مورد نياز، جهت ثبت يک علامت تجارتی و نحوه پركردن فرم اظهارنامه در پورتال قابل دسترسی می باشد.
یک علامت تجاری باید خاص و متمایز کننده باشد به طوری که مصرف کنندگان با دیدن آن علامت محصول مورد نظر را شناخته و همچنین آن را از سایر علائــــم تجاری و دیگر محصولات که با آن علائم تجاری معرفی می شوند تشخیص دهند. یک علامـــت تجاری نباید باعث گمراهی و یا فـــریب مصرف کننده گردیده و یا باعث از بین رفتن نظم عمومی یا خلاف اخلاق حسنه گردد.
حقوقی که به یک علامت تجاری اعطا می گردد الزاماً با حقوق اعطا شده به علامت تجاری دیگر یکسان نخواهد بود. این موضوع از طریق بررسی های انجام شده توسط اداره علائم تجاری و یا در نتیجه ادعای اشخاص ثالث به حقوق مشابه تعیین می گردد.
دامنه حمایت از علائم تجاری تا کجاست؟
تقریباً تمامی کشورهای جهان، علائم تجاری را ثبت و حمایت می کنند هر اداره ملی یا منطقه ای ثبت علائم تجاری، مجموعه ای از اطلاعات علامتهای تجاری ثبت شده را نگهداری می کنند که شامل اطلاعات کامل درخواستی برای تمام علائم ثبت شده، تمدید شده، جستجوها و اعتراضات توسط اشخاص ثالث، می باشد. لیکن تأثیر ثبت اين علائم محدود به کشور يا قلمرو مورد نظر می شود.
به منظور اجتناب از نیاز به ثبت علامت تجاری به طور جداگانه در هر یک از سازمان های ملی یا منطقه ای ثبت علائــم، سازمان جهانی مالکیت معنوی WIPO سیستمی را جهت ثبت بین المللی علائم تجاری ايجاد كرده است. این سیستم تحت موافقتنامه و پروتکل مادرید که ثبت بین المللی علائم را در بر میگیرند اداره میگردد. هر شخصی که به طریقی (به لحاظ ملیت، اقامت و یا استقرار بنگاه صنعتی یا تجاری) به یک کشور طرف قرارداد و به یکی یا هر دو معــــاهده مذکور مرتبط باشد، می تواند با ثبت یا درخواست ثبت علامت تجاری خود در اداره ثبت علائم تجاری آن کشور از مزایای ثبت بین المللی که تأثیر آن در همه یا برخی از دیگر کشورهای عضو سیستم مادرید است برخوردار گردد. درحـال حاضر 85 کشور جهان عضـــو سيستم مادريد می باشند و متقاضیان ثبت بین المللی علائم می توانند از طریق سیستم مادرید علائم خود را درکشورهای مورد نظر خویش ثبت نمایند.
طریقه ی ثبت علائم در پروتكل مادريد :
1- با مراجعه به آدرس اینترنتی/ MADRID SYSTEM WWW.WIPO.INT جهت دریافت اطلاعات مربوط به ثبت و فرم تقاضا (اظهارنامه) و محاسبه هزینه ها (Fee Calculation)
2- یک برگ نامه درخواست ثبت بین المللی با عنوان اداره ثبت علائم تجاری با درج اسامی کشورهای مورد نظر.
3- تصویر تصدیق ثبت داخلی نیز میبایست ضمیمه درخواست شود. متقاضیان باید توجه داشته باشند درخواست ثبت (تصویر یا علامت بین المللی) آنها دقیقاً با تصدیق داخلی مطابقت داشته باشد.
4- ارائه معرفی نامه بر روی سر برگ شرکت یا وکالت نامه رسمی وكيل برای (اشخاص حقوقی)، مراجعه مالک علامت یا وكيل ايشان با ارائه وکالتنامه رسمی برای (اشخاص حقيقی)
5- تکمیل یکی از سه فــرم مربوط (MM1, MM2, MM3 که ازسایــــت WIPOگرفته می شود)با توجه به تقاضای ثبت در كشورهای عضو موافقت نامه، پروتکل یا هر دو، در سه نسخه
6- پرداخت هزینه ثبت که از طریق پر کردن فرم برآورد هزینه، موجود در سایت مذکور و به فرانک سوئیس تعیین می گردد (هزینه ثبت بين المللی بعداز تسلیم اظهارنامه به اداره مالكيت صنعتی برمبنای تعداد طبقات و کشورهای مورد تقاضا به فرانک سوئیس به حساب WIPO قابل پرداخت می باشد).
به طور کلی این سیستم دارای 19 فرم می باشد که تقاضای ثبت و سایر درخواست های متقاضیان مبنی بر اعمال تغییرات علائم و انتقالات و … حسب مورد از فرم های مزبور استفاده می گردد.